Kripto para birimleri, sadece dijital bir ödeme aracından daha fazlası: Ekonominin nasıl işlediğini değiştirme potansiyeline sahipler. Çevrimiçi ödemeler için giderek artan bir sıklıkta kullanılıyorlar (onları 7Slots Türksitesinde bile kullanabilirsiniz) ve güvenlik ile gizlilik sağlıyorlar. Ancak aynı nedenle, Fiat yatırım araçlarına göre daha riskliler. Bazı kullanıcılar da bunu gerekçe göstererek kripto para birimlerinin hükümetler tarafından denetlenmesi gerektiğini savunuyor. Bununla birlikte, böyle bir denetimin kripto paraların yapmaya çalıştığı şey ile tamamen ters düştüğünü savunanlar da var. Peki, hangi taraf haklı? Aşağıda, her iki görüşe de yer vererek kararı size bırakıyoruz.
Kriptoların hükümetler tarafından denetlenmesini savunanların kullandığı argümanlar şunlar:
• Yatırımcılar daha fazla korunacak
Kriptoların “Vahşi Batı” olarak tanımlamasının bir nedeni var: Bu, pek çok dolandırıcılık girişimi ve iflas hikayesiyle dolu bir piyasa. Kolayca manipüle edilebiliyor zira niteliği gereği denetlenmesi oldukça zor: Diğer yatırım piyasalarına kıyasla, hemen hiçbir kuralı bulunmuyor. Ayrıca, birçok yatırımcının dikkate almadığı gizli riskler de bulunuyor. Örneğin, birikimlerinizi faiz veren bir kripto platformuna yatırırsanız, nakit paranızın güvende kalacağından ne kadar eminsiniz? Platform iflas ederse veya saldırıya uğrarsa ne olacak? Hükümet denetimi, bu riskleri azaltacak.
• Kara para aklama ve vergi kaçakçılığı önlenecek
Çok sayıda kişi, suçluların haksız kazançlarını aklamak için kripto ticaretinin anonim doğasını kullandıklarını, yani kara para akladıklarını (veya vergi kaçırdıklarını) düşünüyor. Kripto para birimlerinin terörizmi finanse etmek için kullanıldığına dair endişeler de var. Çoğu büyük kripto para borsası “müşterini tanı” (KYC) prosedürlerine sahip olsa da, bunları baypas etmek çok da zor değil ve kullanıcıların anonim olarak ticaret yapabileceği birçok KYC'siz borsa da bulunuyor. Hükümet denetimi, kripto paraların suç işlemek amacıyla kullanılmasını engelleyecek.
• Bir çöküş halinde olası zarar kısıtlanabilir
Stabilcoin'ler, değerlerini altın veya ABD doları gibi diğer emtialara bağlayan kripto paralara verilen isimdir. Farklı stabilcoin türleri vardır, ancak yetkilileri şimdiden endişelendiren bir model var: itibari para destekli stabilcoinler. Klasik stabilcoin’ler dolar gibi geleneksel para birimlerine sabitlenir. Teorik olarak, var olan tüm jetonların 1:1 oranında desteklenmesi gerekir. Yani her 1 kriptonun 1 USD karşılığı vardır.
Ancak itibari para destekli stabilcoin’ler böyle değildir. Örneğin, piyasa değerine göre en büyük stablecoin olan Tether (USDT), “ticari senet” adı verilen kısa vadeli bir borçlanma türüyle jetonlarının yalnızca yarısı için bir karşılık ayırıyor. Tether herhangi bir nedenle çökerse, yatırımcılar paralarına erişemeyecekler. Küresel kredi kurumu Fitch Ratings, böyle bir çöküşün tüm kısa vadeli kredi piyasasının istikrarını da etkileyebileceği konusunda uyarılar yapıyor. Hükümet denetimi, böyle bir çöküşün olası zararlarını azaltabilir.
• Kripto endüstrisi daha fazla düzenleme olmadan tam potansiyeline ulaşamaz
Kripto paralar son birkaç yılda önemli ölçüde yaygınlaştı, ancak halen gidilecek çok yol var. 2021’de yayımlanmış bir rapora göre, Amerikalıların yalnızca yaklaşık %14'ü kripto sahibi. Diğer bir deyişle, ekonomisi kötü durumda olan üçüncü dünya ülkeleri dışında, kripto paralar o kadar da yaygın şekilde kullanılmıyor. Bireysel yatırımcıları koruyan bir düzenleme, yani hükümet denetimi, daha fazla kişiyi kriptoları denemeye teşvik edebilir. Böyle bir denetim, katı uyum ve risk yönetimi kurallarına uymak zorunda olan kurumsal yatırımcılar için de güven oluşturacaktır.
Kripto para birimlerinin hükümetler tarafından hiçbir şekilde denetlenmemesi gerektiğini savunanlar ise şu argümanları kullanıyor:
• Denetim, kripto para birimlerinin amacına aykırı
Büyük bankaları ve hükümetleri finansal işlemlerin dışında tutan merkeziyetsizlik prensibi, kripto para kültürünün merkezinde yer alır. Sıradan kullanıcılara hiç kimseye güvenmeden veya mecbur kalmadan paralarını yönetme yetkisi verir: Böylelikle, büyük bankaları ve şirketleri işlevsiz hale getirir. Hükümet denetimi, kripto paraların bu temel prensibine aykırıdır.
• Denetleme, inovasyona zarar verir
Kripto para birimi endüstrisinin merkezi olmayan doğası, bir altyapı oluşturmaya gerek olmadığı için başlangıç maliyetlerinin çok daha düşük olmasını sağlar. Sektörün iyi durumda olmasının bir diğer nedeni de esnek bağış toplama modelleridir: Kripto para şirketleri, karmaşık yasalara uymak zorunda kalmadan hızla para toplayabilirler. Aynı nedenle, bireysel yatırımcılar, başka türlü erişemeyecekleri projelere para yatırabilirler. Ancak hükümet denetimi, kripto sektörünün tüm bu avantajlarını ortadan kaldıracaktır.
• Kripto endüstrisini belirli ülkelere iter
Kripto para birimi endüstrisi küreseldir, belirli bir ülkede konuşlanması gerekmez. Bir ülkede katı denetimlere tabi tutulursa, daha liberal düzenlemelere sahip ülkelere göç edebilir. Bu, bazı ülkelerin kripto piyasası üzerinde daha fazla kontrol sahibi olmasına neden olabilir. Dahası, sektörün tamamen denetimsiz hale gelmesine de sebep olabilir. Bir geleceği olduğu belli olan bir teknolojiyi ülkeden uzaklaştırmak mantıklı bir iş değildir.
• Kripto fiyatlarını düşürür
Sıkı düzenlemelerin kısa vadede fiyatları neredeyse kesin olarak düşüreceğini söyleyebiliriz. Denetim fikri, kripto para birimi çevrelerinde bir “öcü” haline gelmiştir. Kripto fiyatları, denetime ilişkin söylentilerde bile düşmektedir. Kısa vadede, tüm kriptoların fiyatları ciddi miktarda düşecektir ve bu da tüm endüstriyi kolay kolay toparlanamayacak hale getirebilir.
Bununla birlikte, denetimin uzun vadede fiyatlar üzerinde olumlu bir etkisi olacağını öne süren uzmanların olduğunu da belirtmek gerekir. Örneğin, herhangi bir kriptodaki kısa vadeli kayıp, denetim sonrası büyük kurumsal yatırımcılardan gelen nakitle dengelenecektir. Güven oluşturan ve yatırımcı koruması sağlayan düzenlemeler, uzun vadede sektörün daha da büyümesine yardımcı olacaktır.
Genel olarak, meşru projelerin faaliyetlerini büyük ölçüde engelleyen katı düzenlemelerin sektöre zarar vereceği konusunda kuşku olmadığını söyleyebiliriz. Ancak kötü niyetli kişileri ayıklayan mantıklı düzenlemeler, kripto para sektörünün daha da gelişebileceği bir ortam yaratabilir.